Relacja z otwarcia wystawy „CZAS ŻELAZA. Front wschodni Wielkiej Wojny 1914–1918”

„… żelazo przeciw ludzkiemu ciału…”
Adolf Wittle, student filozofii w Berlinie, 11 czerwca 1915 r.

29 października 2014 r., w gmachu Biblioteki Głównej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, nastąpiło uroczyste otwarcie wystawy „CZAS ŻELAZA. Front wschodni Wielkiej Wojny 1914–1918”. Przesłanie zawarte w otwierającym przemówieniu rektora AGH prof. Tadeusza Słomki, ujęte również w słowach dziekana Wydziału Humanistycznego prof. Janusza Muchy oraz autora merytorycznego wystawy dr. Jerzego Pałosza, dotyczyło okrucieństwa I wojny światowej oraz świadomości, iż w jej rezultacie powstało państwo polskie.

Niezaprzeczalną wartością wystawy jest różnorodność prezentowanych zbiorów, poczynając od fragmentów listów młodych żołnierzy, ich dzienników oraz wspomnień, po przedstawienie w ciekawy sposób wyłuskanych z licznych archiwów informacji o najważniejszych postaciach tego okresu, życiu w okopach, lotnictwie czy Legionach Polskich. Prezentowane w gablotach historyczne artefakty (m.in. szrapnele i granaty) zestawione z fotografiami i oryginalnym wyposażeniem walczących żołnierzy unaoczniają kruchość i bezbronność jednostki ludzkiej w obliczu żelaznej i ołowianej machiny unicestwienia. „Tak wygląda walka. To nie życie, lecz jego przeciwieństwo. To jest właśnie najobrzydliwsze w tej wojnie – wszystko jest mechaniczne. (…)” – pisze Hans Martens, student nauk technicznych, w swoim dzienniku w 1915 r. Fragmenty prywatnych listów studentów z poboru powszechnego czy ochotników walczących w szeregach armii austrowęgierskiej uprzytomniają okrucieństwo wojny, potworność scen, których byli świadkami oraz osobiste dramaty i koszmarne przeżycia młodych chłopców, z których jedynie co drugi wracał po wojnie do domu. Organizatorzy wystawy zdecydowali się na prezentację często szokujących fotografii, dobitnie potwierdzających wstrząsające opisy naocznych świadków.
Pamięć o piekle wojny powinna trwać w świadomości kolejnych pokoleń. Obchody 100-lecia I wojny światowej oraz wystawy takie jak „CZAS ŻELAZA. Front wschodni Wielkiej Wojny 1914–1918” kultywują pamięć o naszych przodkach, przypominając o ich niewyobrażalnym poświęceniu.

Szczególne wyrazy uznania należą się dr. Jerzemu Pałoszowi, który wiele z prezentowanych eksponatów udostępnił z własnych zbiorów, a pozostałe wypożyczył od prywatnych kolekcjonerów.

Autor: Katarzyna Kolasa

fot. K. Kolasa