W ciągu ostatnich kilkunastu lat dzięki pracy wielu instytucji i organizacji pozarządowych, a także wysiłkowi pasjonatów, udało się przywrócić świetność pierwszowojennych cmentarzy rozsianych na terenie dzisiejszej Polski południowej. Szczególne znaczenie mają nekropolie żołnierskie znajdujące się na terenie Beskidu Niskiego – regionu, który w latach 1914–1915 był świadkiem kilku krwawych kampanii wojennych. Cmentarzom tego obszaru został poświęcony monumentalny album wydawnictwa Gondwana Cmentarze z I wojny światowej w Beskidzie Niskim, autorstwa Andrzeja Piecucha.
Album składa się z części historycznej, w której pokrótce został opisany przebieg działań zbrojnych w latach 1914–1918, ze szczególnym uwzględnieniem walk w Beskidzie Niskim. Sporo miejsca autor poświęcił również architekturze założeń cmentarnych, jej symbolice, a także twórcom owych nekropolii – Dušanowi Jurkovičowi i Hansowi Mayerowi.
W głównej części zostało zaprezentowanych 60 cmentarzy, opisanych według przyjętego schematu: nazwa miejscowości, w której znajduje się obiekt, jego numer, wskazanie autora projektu, opis założenia oraz wyliczenie pochowanych żołnierzy. Oczywiście największą wartością publikacji są zdjęcia, w tym wypadku w bardzo wysokiej jakości. Czytelnicy mogą podziwiać zarówno fotografie panoramiczne ukazujące umiejscowienie cmentarza w terenie, jak i architektoniczne detale czy nawet poszczególne inskrypcje nagrobne.
Dodatkowo autor zamieścił na końcu książki obszerny aneks zawierający Ordre de Bataille walczących na tym terenie jednostek austriackich, niemieckich i rosyjskich. Zwiedzanie kolejnych założeń ułatwi zapewne mapa z zaznaczonymi wszystkimi omawianymi cmentarzami. Zaopatrzony w twardą oprawę album powinien zadowolić każdego miłośnika historii Wielkiej Wojny, a także pasjonata wędrówek po okolicy Gorlic czy Nowego Żmigrodu.
Cmentarze z I Wojny Światowej w Beskidzie Niskim
Andrzej Piecuch
Cmentarze z I wojny światowej w Beskidzie Niskim
Wydawnictwo Gondwana, 2014
Dziękujemy wydawnictwu Gondwana za przekazanie egzemplarzy książki Cmentarze z I wojny światowej w Beskidzie Niskim. Wkrótce na profilu Małopolskiego Instytutu Kultury na portalu Facebook zostanie zorganizowany konkurs, w którym będzie można wygrać opisaną publikację.