W sobotę, 13 września zapraszamy na spacer po zapleczu Twierdzy Kraków.
Personel medyczny szpitala wojskowego przed wejściem głównym do Zakładu dla Ubogich Fundacji im. Helclów, za: M. Reinhard-Chlanda, Dom Ubogich Fundacji im. Ludwika i Anny Helclów w Krakowie, Kraków 2003
Drugi jesienny spacer będzie poświęcony Twierdzy Kraków wznoszonej przez władze austriackie na przestrzeni lat 1848–1914, która jest bez wątpienia unikatem na skalę europejską. Równocześnie z rozrastaniem się Twierdzy za sprawą kolejnych pierścieni fortów, bastionów i szańców trwał także intensywny proces rozbudowy zaplecza logistycznego. W latach 80. i 90. XIX w. prężnie rozwijał się system komunikacji, magazynów, szpitali, ujeżdżalni, a także warsztatów zbrojeniowych i prochowni. Jedną z podstawowych inwestycji była również sukcesywna budowa kolejnych koszar. Podczas spaceru po zapleczu Twierdzy Kraków przyjrzymy się, jak ten złożony organizm funkcjonował w okresie Wielkiej Wojny. Pierwszym z obiektów na trasie naszej wędrówki będzie dawny Zakład dla Ubogich Fundacji im. Helclów. Dom ten, wzniesiony pod koniec XIX w. z przeznaczeniem dla ubogich chorych i rekonwalescentów, już w 1914 r. został częściowo zajęty przez wojsko austriackie na pomocniczy szpital wojskowy. Siostry szarytki opiekowały się najpierw żołnierzami wyruszającymi na front, a później powracającymi z niego rannymi. Podobną funkcję przez pewien czas pełnił także otwarty w 1913 r. kolejowy centralny dworzec towarowy i przeładunkowy. Na dworcu znajdował się bowiem punkt szpitalny dla rannych żołnierzy. W dalszej części spaceru podążymy ul. Kamienną do Cmentarza Rakowickiego, w obrębie którego znajdują się dwie kwatery cmentarza wojskowego nr 388, zaprojektowane przez Hansa Mayra.
Kopanie wspólnego grobu dla żołnierzy rosyjskich na Cmentarzu Rakowickim, Nowości Ilustrowane, 1915, nr 27
Niezwykle ważnym elementem dla funkcjonowania Twierdzy Kraków był kompleks aprowizacyjny. Ogromy teren zlokalizowany między linią kolejową a ul. Rakowicką mieścił budynki magazynów, w których gromadzono zapasy zboża, mąki, kaszy, ryżu, jarzyn, pasz, konserw, cukru, przypraw, wina i rumu, paliw itp. Przechowywano tu również wyposażenie wraz z bronią dla kilku tysięcy żołnierzy. Podczas spaceru będziemy mieli wyjątkową okazję wejść na teren dawnego zespołu magazynów artyleryjskich, tzw. Zbrojowni, mieszczącego się przy ul. Rakowickiej 22.
Spacer poprowadzi dr Krzysztof Wielgus – architekt krajobrazu, pracownik naukowy Politechniki Krakowskiej, autor licznych prac badawczych i projektowych w dziedzinie architektury obronnej, architektury lotnisk oraz historii lotnictwa. Współautor projektu Lotniczego Parku Kulturowego oraz programu konserwacji zabytków lotniczych z okresu I wojny światowej w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.
KONIECZNA REZERWACJA (od 1 września, godz. 10.00 do 5 września, godz. 16.00)
organizator: Małopolski Instytut Kultury
kiedy: 13 September